2005 Oost Europa

Berlijn

Reichstag; de door Paul Wallot eind 19e eeuw ontworpen kolos was een trotse uiting van het Duitse Rijk. In 1933 werd het gebouw in brand gestoken en tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest door bommen. Tussen 1994 en 1999 maakte sir Norman Foster er een modern parlementsgebouw van. Nu is het de officiële zetel van de Bondsdag, het Duitse parlement. 

Kaiser Wilhelm Gedächtnis Kirche. De kerk werd verwoest tijdens de bombardementen in 1943. Men liet de beschadigde kerktoren staan, deze kreeg de bijnaam 'holle kies'. Ernaast werd een nieuwe kerk gebouwd.
Foto rechts: beeld in de tuin van het Käthe Kollwitz museum. De beeldhouwster en schilderes nam de problemen van de armen tot onderwerp van haar werk en verwerkte ook de twee oorlogen die zij meemaakte. 

Foto links: Holocaust Denkmal, symbool voor de zes miljoen Joden en andere slachtoffers die tussen 1933 en 1945 in de concentratiekampen zijn vermoord. Overige foto's: Topographie des Terrors; fototentoonstelling over de Nazi-misdaden. 

Het Pfaueninsel is een eiland in de Wannsee ten zuidwesten van Berlijn, zevenenzestig hectare groot. In de 17e eeuw werd het eiland Kaninchenwerder (konijneneiland) genoemd naar de konijnenkwekerij die in opdracht van Frederik Willem I van Brandenburg op het eiland was opgericht. Na het overlijden van Frederik Willem in 1688 zou het eiland een eeuw zo goed als ongebruikt blijven.

In 1793 kocht Frederik Willem II het eiland aan. Hij gaf de opdracht voor Schloss Pfaueninsel, een romantisch paleisje dat in 1794 werd gebouwd naar een ontwerp van Johann Gottlieb Brendel. Frederik Willem II liet het bouwen voor zijn maîtresse Wilhelmine Encke (later gravin van Lichtenau). Het paleis is van hout en de gevel werd gebouwd naar het voorbeeld van een middeleeuwse kasteelruïne.

De zoon van Frederik Willem II, Frederik Willem III van Pruisen, liet op het eiland een modelboerderij aanleggen, en gaf in 1821 landschapsarchitect Peter Joseph Lenné opdracht het park aan te leggen, met onder meer een menagerie. De pauwen die in de menagerie gekweekt en tentoongesteld werden, gaven de nieuwe naam aan het eiland.

Friedhöfe Hallesches Tor; vier begraafplaatsen naast elkaar

Wenen

Het Hundertwasserhaus, een appartementencomplex gebouwd vanaf 1983 door de architect Friedensreich Hundertwasser. Elk afwijkend gekleurd deel geeft de grootte van een appartement aan. Hundertwasser zag ramen als de ziel van een huis, hij gaf alle ramen een andere grootte en vorm. Zijn handelsmerk werden de heldere kleuren in contrast met zwart en goud en een spiraal als symbool voor het begin en eind van het leven. Hij streefde naar harmonie tussen mens en natuur. 

Krakau

Wawel heuvel, met onder andere de Katedral sw. Stanislawa, het Koninklijk Paleis, koninklijke tombes, crypten en musea 

Bunkier Sztuki, ateliers en kunstenaarscafé

Rynek Glówny, het centrale plein in Krakau.
foto links: stadhuis en Sukiennice (stoffenhal), foto rechts: Kosciol sw. Wojciecha (kerk)

Foto links: sanitaire voorzieningen. Foto midden: slaapplekken, meerdere mensen op één plank. Foto rechts: de kelder van blok 11 deed dienst als krijgsgevangenis. Hier werd al geëxperimenteerd met Zyklon B als middel om mensen te vergassen. In cel 22 bevinden zich vier kleine cellen. In zo'n kleine celruimte pasten vier speciaal gestrafte gevangenen die daarin lijf aan lijf moesten staan. 

In blok 10 werden sterilisatie-experimenten op Joodse vrouwen uitgevoerd. Blok 11 was het dodenblok, waar mensen in afwachting waren van hun vonnis. Veroordeelden werden via de wasruimtes naar de dodenmuur geleid en neergeschoten. 

Tijdens het appèl controleerden de SS-ers de aantallen gevangenen in het kamp. Hier werden ook terechtstellingen uitgevoerd aan een groepsgalg. Het tellen en controleren duurde vaak urenlang. Als mensen niet rechtop of stil bleven staan werden ze doodgeschoten. Bij strapappèl moesten mensen bijvoorbeeld gehurkt staan, of uren met de handen hoog. 

Gaskamer. In de ovens konden driehonderdvijftig lijken per dag worden verbrand, twee of drie lijken tegelijk. 

Met de bus rij ik naar Auschwitz II - Birkenau, het kamp waar met name Joden en zigeuners werden gestopt. Het terrein heeft een oppervlakte van 175 hectare en bevatte meer dan driehonderd barakken. Op de plaats van de verbrande en vernietigde barakken staan nu alleen nog schoorstenen. In augustus 1944 waren er zo'n honderdduizend gevangenen. Hier realiseerden de nazi's hun grootste vernietigingsinstallaties. 

Op de terugreis met de bus naar Krakau draai ik zigeunermuziek. De tranen rollen, de indrukken omarmen me. 

Wenen

Het Wiener Zentralfriedhof is met een oppervlakte van bijna 2,5 km2 de tweede begraafplaats van Europa. Er liggen ongeveer drie miljoen overledenen begraven. De begraafplaats werd aangelegd in de tweede helft van de 19e eeuw om een goede oplossing te bieden bij de zeer snel groeiende bevolking. Om het kerkhof bij de bevolking populair te maken, werden in veel gedeelten van het kerkhof eregraven aangelegd, die aan beroemde personen gewijd zijn. Hiervoor werden enkele reeds gestorven bekende Weners herbegraven, zoals Ludwig van Beethoven en Franz Schubert. Wolfgang Amadeus Mozart heeft hier ook een gedenksteen, maar werd destijds begraven op de begraafplaats St. Marx te Wenen in een "eenvoudig, algemeen graf". Op dit moment zijn er 338 eregraven. Op het grote plein voor de kerk bevindt zich de grafkelder waarin de Oostenrijkse bondspresidenten worden begraven. De bekende Oostenrijkse rockster Falco, overleden in 1998, ligt hier ook begraven en is nog steeds een trekpleister van muziekliefhebbers.

Er werken tussen de vierhonderddertig en vijfhonderdtwintig mensen. Het kerkhof onderhoudt een eigen busdienst op het terrein. Ook zijn er diverse hoveniersbedrijven voor het onderhoud, zeven parkeerterreinen, acht telefooncellen, elf openbare toiletten en ingangen. 

Boedapest

Foto boven: Szechinyi badhuis. Foto links en onder: Vajdahunyadburcht. Gebouwencomplex met diverse architectonische stijlen, ontworpen voor de Milleniumvieringen. De gebouwen worden gebruikt voor tentoonstellingen. 

Beeld van een monnik in het Városliget, het stadspark, gemaakt door Miklós Ligeti. Deze monnik leefde in de 12e eeuw en was de kroniekschrijver van koning Béla III. Hij is de vermoedelijke auteur van het eerste boek over de geschiedenis van de Hongaren. Het aanraken van de pen van de monnik zou naar verluidt geluk brengen tijdens de studie.

Grote Synagoge; de grootste synagoge van Europa, uit 1859. Onder het roosvenster staat een Hebreeuwse inscriptie uit het tweede boek van Mozes. Er is plaats voor drieduizend gelovigen en er zijn aparte galerijen voor vrouwen. Buiten staat een Holocaust monument, het beeld van een treurwilg van Imre Varga. Het werd onthuld in 1991 ter nagedachtenis aan de 600.000 Hongaarse Joden die door de nazi's zijn gedood. Op de graven worden steentjes gelegd voor hen die zijn omgekomen en worden geëerd. 

Zicht op het parlement vanaf de Burchtwijk, gelegen in het Boeda-deel van Boedapest. 

Statuepark. In 1941 zijn éénenveertig grote communistische monumenten uit de stad op één plek verzameld. 

Praag

Karelsbrug

Foto links: St. Vituskathedraal. Foto midden: Gouden Straatje. De naam van het straatje duikt voor het eerst op in de 16e eeuw. De elf huisjes werden gebouwd als onderkomen voor de kasteelwachten. Later werd het straatje ook door andere kasteelbedienden bewoond. Een verklaring van de naam is dat onder die bedienden goudsmeden waren. Tussen 1916 en 1917 werd huis nummer 22 bewoond door de bekende Duitstalige schrijver Franz Kafka. 

Oude Joodse begraafplaats