¡Vivan las Antipodas!

Video

trailer

Inhoud

‘Hoe zou het zijn om door de aarde te vallen?’ Dat is misschien een nogal vreemde vraag om te stellen, laat staan om te beantwoorden. Toch probeert de Russische documentairemaker Victor Kossakovsky met de documentaire ¡Vivan las Antipodas! deze vraag op zijn eigen manier te beantwoorden. Dit doet hij aan de hand van een viertal zogeheten antipodes. Een antipode (letterlijk ‘tegenvoeter’) is een geografische term die gebruikt wordt om plekken aan te duiden die exact tegenover elkaar liggen op onze aardbol. Door middel van korte documentaires over deze antipodes geeft hij een fraai plaatje van de verschillen en overeenkomsten tussen deze locaties die zo ver van elkaar afliggen op aarde.

Kossakovski zocht die paar plekken op aarde op die precies tegenover elkaar liggen. Doordat de aarde voor een groot deel uit oceanen bestaat, vond hij er vier: Chileens Patagonië tegenover het Russische Baikalmeer, Shanghai tegenover Entre Rios in Argentinië, Het Grote Eiland van Hawaii tegenover Kubu in Botswana, en Miraflores, Spanje tegenover Castle Point in Nieuw-Zeeland. Tegenvoeters zijn het, vol overeenkomsten en contrasten, plekken waar voor de camera van Kossakovski vooral wordt gelanterfant, wat heerlijk open beelden oplevert die je zelf kunt invullen.

Kossakovsky laat je rondzwerven tussen werelden terwijl de muziek je vertelt waar je bent aanbeland. In vergelijking met zijn eerdere werk is ¡Vivan las Antipodas! een grootser aanvoelend filmisch portret waarin eerder de landschappen een hoofdrol spelen dan de mensen erin. Maar Kossakovsky's typische signatuur ontbreekt niet in de details. Zo zie je twee brugwachters in Argentinië die met toewijding hun brug onderhouden. Ze genieten van de zon en ze nemen het weer van de komende week door, afgaand op hoe een kikker kwaakt. Kossakovsky zet zijn camera en de montage speels in, bijvoorbeeld door soms letterlijk de wereld even op zijn kop te filmen of uit te zoomen tot de rondingen van de aarde het kader verbuigen.

¡Vivan las Antipodas! weet de variatie van moeder aarde mooi in beeld te brengen. En hoewel het contrast tussen de verschillende antipoden niet altijd even groot is, doet dit niks af aan de schoonheid van deze beelden. Dialogen zitten er eigenlijk nauwelijks in deze documentaire, hooguit een paar locals die tegen elkaar zeggen dat het weer een rustig dagje is. Of een meisje woonachtig aan het Baikalmeer die tegen haar moeder de wens uitspreekt later als water gereïncarneerd te worden. De gesprekken zijn vaak illustratief voor het tijdloze leven op deze uithoeken van de aarde.

Meningen

Jann Ruyters in Trouw, augustus 2012:

Vrolijke ode aan onze ronde planeet

Alice in Wonderland heeft het over de 'antipathies', de mensen precies onder ons, zij die aan de onderkant van de aardbol met hun hoofd naar beneden lopen. Documentairefilmer Victor Kossakovsky nam deze kinderfantasie van Alice als motto bij zijn nieuwe film; een film over de aardse tegenpolen.

¡Vivan las antipodas! opent in de provincie Entre Rios in het noorden van Argentinië, waar twee broers een afgelegen huis aan een rivier bewonen en daar de pont bedienen. Af en toe komt er een rammelkar voorbij maar de meeste tijd hangen de broers maar wat rond, kletsend over van alles en wachtend op niets.

Kossakovsky filmt het huis en hun gestalten tegen een majesteitelijke rode zonsondergang. De volgende dag doorbreekt hij de landerigheid door onder een graafmachine aanstekelijke Argentijnse muziek te laten horen, muziek die nog klinkt terwijl de camera langzaam over een truck op de pont heen gaat, kantelt, naar beneden schuift en ondersteboven aan de onderkant van de bol belandt: in Shanghai waar de zon net op is gegaan en het krioelt van de ochtendspits: volgeladen brommers en fietsers.

Even later voegt Kossakovsky de beelden van Entre Rios en Shanghai bij elkaar in een enkel beeld: boven is het huis in Argentinië en zijn rode zonsondergang te zien; eronder, ondersteboven de dansende vrachtboten in een grijze ochtendnevel.

­¡Vivan las Antipodas! is een schitterend gefotografeerde, muzikale ode aan de planeet, een film waar je blij van wordt, maar zonder klefheid of euforie. Eerder maakte Kossakovsky films waarvoor hij zijn huis niet hoefde te verlaten. In Tishe! zette hij een jaar lang zijn camera voor het raam en filmde de slapstickachtige capriolen van de stratenmakers in zijn straat. In Svyato verborg hij zijn camera anderhalf jaar lang in de buurt van de spiegel om zijn peuterzoontje te kunnen betrappen op het moment dat hij zijn spiegelbeeld ontdekt.

In dit nieuwe experiment trekt hij de aardbol naar zich toe. Hij filmde in Argentinië en China, Rusland en Chili, Botswana en Hawaï, Spanje en Nieuw-Zeeland. Via camera en computer speelt hij met de bolvorm van de aarde, maar de verwantschap tussen de tegenpolen vindt hij ook in wat hij aantreft. De kolkende grijze lavastroom op Hawaï vloeit over in de geplooide olifantenhuid van een olifant in een kudde in Botswana. Ontroerende pianomuziek klinkt er onder de olifanten. Kossakovsky verbindt de schaapherder in Patagonië die met de vogels praat aan de moeder en dochter die bij het weerspiegelende water van het Bajkalmeer in Rusland hout hakken en praten over een volgend leven.

Het is alsof hij draden weeft tussen deze afgelegen plekken waar de regisseur nu eens niet de strijd om het bestaan zoekt, maar harmonie en verstilling in prachtige kleuren, vormen en klanken.

Inspiratie

Geniaal, die antipodes als kapstok om tegenstellingen in de wereld in beeld te brengen. En geweldig met name de scènes bij de brugwachters in Argentinië. Die enorme leegte van het leven, een passerende auto is een gebeurtenis van wereldformaat. Ik zou er urenlang naar kunnen kijken. 

Bronnen

Filmkrant
Cinemagazine