| Naam | 06 |
| Genre | film - drama |
| Regie | Theo van Gogh |
| Scenario | gebaseerd op een toneelstuk van Johan van Doesburg |
| Hoofdrolspelers | Ariane Schluter en Ad van Kempen |
| Jaar | 1994 |
Video
trailer
Inhoud
De dertiger Sara Wevers (Schluter) plaatst een 06-advertentie, waarop architect Wilbert Venema (van Kempen) reageert (onder het pseudoniem Thomas). Het eerste gesprek is schuchter, vervolgens ontluikt een wekelijks onderhouden telefoonrelatie. Sara heeft de touwtjes in handen, zij is degene die over een telefoonnummer beschikt. Het contact blijft anoniem, maar met gelul, ruzies, wantrouwen, jaloersheid en intieme geilheid.
Hoewel fysiek contact ontbreekt, begint het op een normale relatie te lijken.
Hij kan alleen maar afwachten, maar plotseling slaat hij terug. Hij heeft de achternaam van zijn telefoongeliefde achterhaald, bij toeval, op een feestje. Sara Wevers heet ze en waar ze woont weet hij nu ook. IJzigheid is zijn loon. Hij schendt de code en dus is het afgelopen. Er wordt niet meer gebeld. Dan zet de finale in; grimmig en dodelijk.
Theo van Gogh werd gegrepen door het toneelstuk 06 van regisseur Johan van Doesburg. Op basis van spelimprovisaties kwam 06 tot stand over een telefoonseksrelatie die uit de hand loopt. Van Gogh bewerkte het toneelstuk tot een scenario. Begin jaren negentig waren de zogenaamde 06-sekslijnen erg populair. Mensen liet hun telefoonnummer achter op zogenaamde chatboxen, waarna een ander ze anoniem kon bellen. Van Gogh laat zien waartoe dit allemaal kan leiden.
De Reclame Code Commissie oordeelde destijds dat het door Erwin Olaf gemaakte affiche voor de film in strijd was met het goed fatsoen en de goede zeden. Het affiche toonde een naakte vrouw die wijdbeens op een wc-pot zit met de ene hand in haar kruis en in haar andere hand een telefoonhoorn. Bij de Reclame Code Commissie kwamen twee klachten binnen die om een verbod vroegen van deze 'aanstootgevende reclame-uiting'. De Commissie stelde de twee klagers in het gelijk, omdat het affiche 'als pornografisch kan worden aangemerkt'. Volgens de Commissie was het affiche daarom 'in strijd met het goed fatsoen en de goede zeden', waarbij de Commissie vooral rekening had gehouden met het feit dat het affiche voor iedereen zichtbaar op billboards langs de openbare weg was te zien.
Meningen
Het Parool: Een buitengewone fascinerende blik op de wereld van telefoonsex. Dialogen van een zeldzaam niveau.
De Volkskrant: Een van de boeiendste films die er dit jaar in Nederland zijn gemaakt. Een strak telefoonsexdrama. NRC Handelsblad: Een verfrissende en goddank schaamteloze ode aan het voyeurisme met briljante dialogen. Trouw: IJzersterk geschreven ontmaskering van O6-genot. Een prachtig spel.
Utrechts Nieuwsblad: Fascinerende film. Het is ongehoord wat van Gogh aan originaliteit, spanning, emoties en tijdgeest op het celluloid gevangen heeft gekregen.
Kees Hogenbirk in de Filmkrant, september 1994:
Telefoonseks en het menselijk tekort
In betrekkelijk korte tijd zijn 06-lijnen ongekend populair geworden. Jonge versierders telefoneren met z'n tienen tegelijk of zonderen zich met z'n tweeën af in een babbelbox. Achter het - vooral financiële - succes van de telefoonlijnen schuilt echter ook tragiek. Theo van Gogh was onder de indruk van een toneelstuk over de werkelijkheid àchter de telefoonstemmen. Hij maakt de anonieme bellers zichtbaar in zijn verfilming van '06'.
Het zoeken van seksueel contact via de telefoon is tekenend voor een samenleving die sterk individualiseert: je hoeft de deur niet meer uit, je hoeft het object van begeerte niet eens meer onder ogen te komen. Begin dit jaar maakte Johan Doesburg in Den Haag een theatervoorstelling waarin de beperkingen van zo'n telefoonrelatie worden bloot gelegd. De film van Theo van Gogh was er binnen enkele maanden.
De opzet van 06 is eenvoudig: twee personen bellen met elkaar, elke donderdag gedurende een aantal maanden. De vrouw (Ariane Schluter) heeft een telefonische contactadvertentie geplaatst waar de man (Ad van Kempen) op reageert. Tijdens hun gesprekken is de filmische tijd gelijk aan de echte tijd. Hierdoor maakt de kijker het proces van hun kennismaking stap voor stap mee. Beide hoofdpersonen zijn alleen te zien in de kamer van waaruit ze telefoneren. Door deze gesplitste eenheid van ruimte blijft de indruk die wij van hun leven krijgen beperkt - precies zoals geldt voor degene aan de andere kant van de lijn.
Verbeeldingskracht
Het was misschien spannender geweest als ook wij alleen een stem hadden gehoord, of ons als toeschouwer (zoals bij het toneelstuk) hadden kunnen richten op één speler. Het gaat in 06 echter niet zozeer om auditief voyeurisme of plaatsvervangende opwinding. De kijker krijgt zowel de vrouw Sarah als de man Thomas in beeld, om beter getuige te kunnen zijn van de onvermijdelijke problemen in hun gefantaseerde verhouding. Van Gogh voorkomt een al te calvinistische toon door de film eerder tragikomisch dan shockerend te maken.
Alle mogelijke ontwikkelingen die voortkomen uit de anonieme kennismaking tussen Sarah en Thomas komen aan bod. Hun beweegredenen om op deze wijze bevrediging te zoeken doen niet zo ter zake. Hun eerste gesprekken zijn dan ook gevuld met een loze uitwisseling van gegevens. Ze 'neuken' wel met elkaar over de telefoon, maar raken zichzelf daarbij niet eens aan. Een nadere aftastingsprocedure moet nog worden opgebouwd.
Een kenmerkend aspect van telefoonseks is de verbeeldingskracht. De waarheid is hieraan ondergeschikt. Het liegen over hun uiterlijk lijkt bijna pathologisch; omdat de veertiger Thomas zich voorstelt als een jonge reus met lange manen, verzint Sarah dat zij donkere krullen heeft. Wanneer zij tijdens een gesprek moet plassen, zegt ze dat haar slipje geel is (en niet rood, zoals wij kunnen zien) en luistert hij ondanks zijn belofte toch naar haar geklater. Als kijker voel je je dermate bij dit spel betrokken, dat je namens de protagonisten bang bent dat zij zich zullen verspreken.
Jaloezie
In het uitleggen van de menselijke drijfveren gaat het scenario enigszins willekeurig te werk. Maar juist als de film in de opbouw van de emoties even wegzakt, doet zich een verrassende wending voor in de plot. Van Gogh bereidt de opkomende irritatie voor door de gesprekken telkens te besluiten met een veelzeggend zwijgend shot van een van de partners na het neerleggen van de hoorn. Gefrustreerd trekt Thomas de modelautootjes van een maquette, of bijt Sarah in een koekje. Zelfs in een goed telefoonhuwelijk zijn scheldpartijen ("Ouwe lul!" - "Krijg een droge kut met de feestdagen!") dus onafwendbaar. Er ontstaat spanning wanneer Thomas door Sarah's verhalen over het bijknippen van haar schaamhaar en haar avontuur met een vrouw jaloers wordt. Hij verwijt Sarah vreemd te gaan - zelfs al is het maar in gedachten - en claimt zijn alleenrecht op haar. Dat is tegen de afspraken van een achternaamloze relatie. Voor Sarah heeft hun wekelijkse seks geen verleden en geen toekomst. Vanaf hier wordt het menselijk tekort tragisch. Theo van Gogh is er in geslaagd de toneelvoorstelling (met dezelfde twee acteurs) stijlvol over te brengen naar het doek.
Inspiratie
Het is bijna 30 jaar geleden dat ik deze film zag. Veel details weet ik niet meer. Wat ik mij vooral herinner is de scène waarin het nummer Telkens Weer gedraaid wordt, gezongen door Willeke Alberti. Ik weet het niet goed meer, volgens mij gebruikt Thomas het nummer om Sarah te pesten, zij moet er bij huilen. Ook bij mij haalt dit nummer de tranen omhoog.
Fascinerend hoe de relatie tussen deze twee mensen zich ontwikkelt. Van verleiding naar lust en verdriet. Spelletjes spelen met elkaar en met de waarheid en helemaal in de war zijn als grenzen worden overschreden en het spel geen spel meer is. Een geniaal machtsspel met taal.