Yayoi Kusama is een Japanse beeldhouwster en installatiekunstenares. Ze word geboren in Japan en studeerde in Kioto aan de School voor Kunst en Kunstnijverheid. In 1956 emigreerde ze naar de Verenigde Staten. Al gauw maakt ze in New York deel uit van vooruitstrevende kunstenaarskringen. Rond 1960 komt ze in contact met de Nederlandse kunstenaar Henk Peeters, één van de oprichters van de Nul-groep. Hij organiseert regelmatig tentoonstellingen waarin hij Kusama's werk opneemt. Hij stelt haar ook voor aan de twee directeuren van galerie Orez, het begin van een jarenlange samenwerking.
Zus en ik bezoeken de tentoonstelling Yayoi Kusama - De Nederlandse jaren 1965-1970 in het Stedelijk Museum Schiedam. Eerder zagen we al werk van haar in museum Voorlinden.
Op de dag van de opening van de tentoonstelling Facetten van hedendaagse erotiek laat Kusama zichzelf fotograferen in de achtertuin van galerie Orez waarbij ze schoenen op een rij heeft gezet ongeveer zoals ze ook op het podium staan in het museum. Het gaat veelal om typische vrouwelijke pumps die worden overwoekerd door soms bijna abstracte fallussen.
In New York begon Kusama rond 1962 met het maken van aggregations, opeenhopingen van zachte vormen in de vorm van penissen op alledaagse voorwerpen. In New York exposeert ze deze naast de werken van Claes Oldenburg en Andy Warhol. Achter de zich herhalende vormen zit veel secuur handwerk.
Kusama organiseerde in november 1967 een Naked Body Festival in galerie Orez, dat later werd voortgezet in het Stedelijk Museum Schiedam en daar uitliep op een rel. Nul-kunstenaar Jan Schoonhoven ging uit de kleren om zich, geheel naakt door Kusama te laten beschilderen met kleurige polkadots. Na hem volgden vele andere mannen. De wethouder van Schiedam maakte aan het festival in het museum een vroegtijdig einde. Schoonhoven had zich die dag ziek gemeld bij zijn werkgever, de PTT, en liep, nadat de beelden in de publiciteit kwamen, een promotie mis.
Over het gebruik van de polkadots, die haar handelsmerk zouden worden, schreef zij: "...a polka dot has the form of the sun, which is a symbol of the energy of the whole world and our living life, and also the form of the moon, which is calm. Round, soft, colorful, senseless and unknowing. Polka dots become movement... Polka dots are a way to infinity." "De polkadot heeft de vorm van de zon, de energiebron, en van de maan, die kalmte is."
Voedselobsessie (kleding en tas met macaroni)
Met haar werk sluit Yayoi Kusama aan op de seksuele revolutie en de taboedoorbrekende tendensen van de jaren zestig. Kusama's beelden komen echter voort uit haar ongelukkige jeugd. De obsessie voor eten, bloemen en fallussen is onlosmakelijk verbonden met een (seksueel) trauma uit haar verleden. Al in haar jeugdjaren heeft ze te maken met waanbeelden en visioenen waarin onder andere netten en fallussen zich eindeloos herhalen.
Door het steeds herhalen van fallussen, voedsel (macaroni) en bloemen denkt ze haar angsten voor seksualiteit het hoofd te kunnen bieden.
"Ik werk graag met macaroni. Aardappelen zijn mij te primitief. Maar de machinale macaroni, in zijn eindeloze herhaling, betekent veel voor mij. Ook om zijn erotische associaties.
Narcissus Garden
De installatie Narcissus Garden bestaat uit honderden spiegelende bollen die ze voor twee dollar per stuk te koop aanbiedt aan het publiek op de Biënnale van Venetië in 1966, buiten het officiële programma van het festival om. De organisatie verbiedt haar de bollen voor zo weinig geld te verkopen. Met dit werk houdt ze het kunstkopende biënnalepubliek een spiegel voor, een stevige kritiek op het marktgerichte kunstsysteem.
Een half jaar is Kusama in Nederland geweest. In het voorjaar van 1971 reist ze terug naar New York. Twee jaar later keert ze terug naar haar geboorteland Japan waar ze zich laat opnemen in een psychiatrische inrichting.
De kunst blijft. Ze schrijft verhalenbundels, maar blijft ook schilderen. Vanaf de jaren tachtig exposeert ze weer en sinds de jaren negentig is haar ster rijzende. Ze wordt geliefd met indrukwekkende installaties met licht, stippen en grote gekleurde pompoenen. Ze wordt populair door samenwerkingen met commerciële partijen zoals Louis Vutton.
De tentoonstelling viel wat tegen. Door dit werk krijg je vooral het beeld van een rebellerende puber en we hadden ons meer verheugd op werk zoals de grote pompoen. In het museum heb ik vaak het geduld niet om de informatieborden te lezen en ik had me ook niet voorbereid dus wist niet dat deze tentoonstelling over een bepaalde periode ging. Toch wordt het werk iets interessanter nu ik wat meer lees over haar achtergrond.
Informatie op deze pagina komt van:
* de informatieborden bij de tentoonstelling
* Yayoi Kusama - Wikipedia
* Yayoi Kusama - Stedelijk Museum Schiedam