22 juni 2018

Tijdens de dramaopleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten zag ik plaatjes uit voorstellingen van choreografe Pina Bausch en raakte gefascineerd. Een toneel vol met caféstoelen of een veld met bloemen. Ik zag een aantal van haar danstheater-voorstellingen, soms in Amsterdam, soms in Wuppertal, thuisbasis van het gezelschap. 

Negen jaar geleden, op 30 juni 2009, overleed ze zeer plotseling aan longkanker, vijf dagen nadat de ziekte bij haar was vastgesteld. Ze was 35 jaar de artistiek leider geweest van het Tanzttheater Wuppertal. Na haar dood was het gezelschap lange tijd zoekende. Ze voerden bestaande stukken op, maar waren bang dat iemand de boel zou overnemen. Ze vonden het eng om nieuwe mensen aan te nemen, mensen die niet met Pina zelf hadden gewerkt. 

In 2013 kwam er rust, toen een voormalig danser de artistieke leiding op zich nam. Sinds kort is er een nieuwe choreograaf, de Griekse kunstenaar, striptekenaar, regisseur en ontwerper Dimitris Papaioannou, en hij maakte het eerste nieuwe stuk met dit gezelschap na het overlijden van Pina Bausch, getiteld Neues Stück/Seit Sie.
Het is een ontroerende ode aan de danstaal van Bausch, een requiem. Een liefdesbrief aan Pina, zo noemt ­Papaioannou deze voorstelling. 

Centraal staat de overtocht. Die begint al bij aanvang. Danser Michael Strecker (21 jaar lid van Tanztheater Wuppertal) neemt zestien collega’s op sleeptouw over een rij caféstoelen. Het zijn de originele exemplaren uit Café Müller (1978). Ze creëren een loopbrug van zittingen, door telkens een stoel van achter naar voor in de rij te verplaatsen. Alsof ze een rivier oversteken, naar een andere oever, een andere toekomst. Daarna ruimt hij de stoelen op door ze één voor één op zijn schouder te nemen..

Pina's stukken waren aaneenschakelingen van dialoog en herhaalde bewegingen, zonder een duidelijke ontwikkeling in verhaal of karakter. Tijdens repetities vroeg ze haar dansers naar persoonlijke herinneringen en gaf hen specifieke opdrachten, waarvan ze het eindresultaat later in haar stukken gebruikte. Zoals de verschillende antwoorden op de vraag: 'Vertel in je moedertaal over je eerste liefde'.

Veel aandacht was er altijd voor de muziek en decors en er zat humor in de voorstellingen. Papaioannou maakt gretig gebruik van al deze elementen en verweeft deze met zijn eigen geschiedenis, met beelden uit de Griekse mythologie en tradities. Naast muziek uit eerdere stukken zijn er ook veel 'contactgeluiden'. Het gesleep van stoelpoten over de vloer, het betasten van met water gevulde wijnglazen, of het kraken van een mal om iemands lichaam. Je proeft het diepe respect voor zijn voorgangster terwijl de beladen bagage van dit gezelschap hem niet in de weg lijkt te staan. 

Aan het eind zakt een danseres langzaam weg in een rotspartij, alsof Pina stilletjes afscheid neemt. Deze voorstelling was nodig om verder te kunnen komen. 

Ik voel me vereerd dat ik hier bij mocht zijn. Alsof je vanuit een hoekje zit te kijken naar het intieme en intense afscheid tussen twee geliefden. 

fragment Pina Bausch - Café Müller