“Zijn die krullen van jezelf?”, vraagt de vrouw van de marktkraam voordat ze me de bos zonnebloemen overhandigd. “Nee, van de chemo”, zeg ik. Haar collega kijkt verrast op. De vrouw babbelt rustig verder. Iets over genen, en over haar eigen krullen. Ik weet niet of ze me probeert te vertellen dat ze een lotgenote is. “Ze staan je goed,” zegt ze. “Gaat het goed met je?” Ik weet even niet hoe eerlijk ik antwoord zal geven. Het liefste stap ik nu naar voren tussen de rozen, chrysanten en hortensia’s en kruip in haar armen.
In een herhaling van Floortje naar het einde van de wereld staat Elena centraal. Na een journalistieke en humanitaire carrière in het Midden-Oosten gooit zij zeventien jaar geleden het roer radicaal om en koopt het onbewoonde Noorse eiland Litløya, inclusief vuurtoren.
Ze praten over haar broer, die overleed aan een overdosis. Elena: “Het fijne aan de winter hier vind ik, dat het door het donker heel natuurlijk is om naar binnen te kijken. Het donker voelt hier meestal aan alsof je gekoesterd wordt. Alsof je wordt omhelsd terwijl je naar binnen kijkt. Ik vind het een goede periode om naar binnen te kijken en stil te staan.”
Het lichaam staat momenteel gelijk aan klachten en bijwerkingen. Om dat te doorbreken heb ik een stoelmassage geboekt in het Toon Hermanshuis. Ik denk dat mijn lichaam de ingang is om meer zachtheid toe te laten, hoe spannend ook. Na een kort gesprek beweegt de man zijn vaardige handen over mijn lijf. Hoe lang geleden is het dat ik zo ben aangeraakt. Het vervult een behoefte.
Hij maakt ook gebruik van geleide meditatie. Laat me in mijn hoofd boven aan een trap staan en bij iedere stap naar beneden ben ik meer ontspannen. Zegt hij. “Denk terug aan een moment waarop je helemaal ontspannen was. Daar hoef je geen moeite voor te doen, dat popt zo op. Ga terug naar die plek.” Er komt niets, het blijft angstvallig leeg.
Hij gebruikt rieten matjes, klankschalen. Ik ben daar niet zo van, maar het brengt me wel naar een diepere, meer ontspannen laag. Bij het afscheid omhelst hij me. “Ik heb het idee dat dat wel kan”, zegt hij. Het roept direct de herinnering op aan een bezoek van een medewerker van Slachtofferhulp, zo’n 30 jaar geleden. In één vakantie waren mijn reisgenoot en ik zowel bestolen als overvallen. Vooral het laatste voorval, waarbij de neus van mijn reisgenoot verbrijzeld werd en ik een mes op de keel kreeg, liet angstige sporen na. De man van Slachtofferhulp begon een heel verhaal over het belang van heuptasjes en over de trauma’s van zijn zus. Kennelijk was hij van mening dat als je zelf van alles hebt meegemaakt, je ook in staat bent om anderen te helpen. Bij het afscheid gaf hij me een knuffel. “Dat mag nu wel, volgens mij.” De volgende afspraak die hij voorstelde is er nooit gekomen.
In mijn hoofd zit dat standaardbeeld van de zieke kankerpatiënt. Die is kaal, ligt met koorts in bed, hangt kotsend boven de wc-pot. Maar is tegelijkertijd optimistisch, niet klagend, haalt het uiterste uit het leven, want je moet genieten. Ik voldoe niet aan dat beeld. Dus heb ik het idee dat ik me aanstel. Ik doe mijn boodschappen, mijn vrijwilligerswerk, ga naar musea. Toch heb ik me wel eens beter gevoeld.
Bij de laatste controle zeg ik: "Ik ga er nu eens niet luchtig over doen. En ik ga niet steeds zeggen dat het erger kan." Door de behandeling en de medicijnen staat mijn hoofd constant aan en mijn lichaam steeds meer uit. Mijn lijf kan mijn hoofd niet meer dragen. Ik zit vast in mijn uitdijende contouren en ik wil eruit.
Soms ervaar ik iets van ruimte. Iets van kracht, zelfs. Als ik kunst zie. Als ik lessen maak voor mijn vrijwilligerswerk. Als ik iemand kan helpen met een website. Creativiteit als ingang, als kwaliteit. Hoe kwetsbaar ook.
Een paar jaar geleden ontdekte ik het Instagram-account van Jacqui Kenny, ook bekend als Agoraphobic Traveller. Ze is een Nieuw-Zeelandse die nu in Londen woont. In een interview in 2017 met The Keyword zegt ze: “Ik leef al meer dan 20 jaar met ernstige angst en acht jaar geleden werd bij mij agorafobie vastgesteld. Agorafobie is een angststoornis waarbij je bang bent voor plaatsen of situaties waar je je paniekerig, gevangen, hulpeloos of beschaamd zou kunnen voelen en deze vermijdt. Soms kan het al een uitdaging zijn om naar de supermarkt te lopen, laat staan om ver van huis te reizen.
Bijna twee jaar geleden, na het sluiten van een tien jaar oude zaak die ik mede had opgericht, verloor ik mijn zelfvertrouwen en verergerde mijn agorafobie. Ik was er nog niet klaar voor om de wereld onder ogen te zien, maar ik wist dat ik een creatieve uitlaatklep nodig had om de negatieve gedachten op afstand te houden.
Ik vond een verrassende en unieke toevluchtsoord in de creatieve mogelijkheden van Google Street View. Terwijl ik door Google Maps klikte, verliet ik mijn huis in Londen en navigeerde ik door de straten van verre landen zoals Mongolië, Senegal en Chili. Ik kwam afgelegen steden en stoffige landschappen tegen, levendige architectonische pareltjes en anonieme mensen, allemaal bevroren in de tijd. Hoe meer ik reisde, hoe meer ik taferelen tegenkwam die leken te zijn geplukt uit een vreemd en uitgestrekt parallel universum. Wat begon als een hobby, groeide al snel uit tot een zoektocht naar de verborgen, magische wereld van Street View.
Ik begon duizenden screenshots te maken van deze droomscenario's; tot nu toe heb ik er 27.000 gemaakt. Ik realiseerde me dat de miljarden foto's die Google voor functionele doeleinden had vastgelegd, rijp waren voor creativiteit. En wanneer ze zorgvuldig werden gekadreerd en belicht, konden ze net zo mooi en emotioneel zijn als traditionele fotografie. Ik had een manier gevonden om plekken over de hele wereld te ervaren die ik al lang wilde ontdekken, maar waar ik in het echt moeilijk naartoe kon reizen.
Ik begon mijn foto's te uploaden naar Instagram, waar ik een ondersteunende community vond van zowel creatievelingen als mensen die soortgelijke problemen met psychische gezondheid en angststoornissen delen. Ik ontvang dagelijks berichten van mensen die hun eigen verhalen met me willen delen. Ik hoop dat mijn reis anderen zal aanmoedigen om zich open te stellen en te praten over hun mentale problemen, maar ook om creatieve manieren te vinden om door de moeilijke momenten heen te komen.”
Wat een geweldig idee. Ik wilde dat ik het zelf bedacht had. Ik zou dag en nacht online rondzwerven, op zoek naar unieke foto’s. Ik kijk al regelmatig op Streetview. Soms om routes en parkeermogelijkheden te verkennen, maar ook vanwege het Postcrossing-project waarbij mensen over de hele wereld elkaar ansichtkaarten sturen. Ik schreef er eerder over. Jacqui Kenny is een geweldig voorbeeld van iemand die van een vervelende situatie haar kracht heeft gemaakt. Hoe je je wereld letterlijk kan vergroten als deze door omstandigheden wordt beperkt.
Meander is de naam van het medisch centrum waar ik word behandeld. Een meander is een lus in de loop van een natuurlijke waterloop, zoals een beek of rivier. Van meander is het werkwoord meanderen afgeleid. Meanderen is de manier waarop rivieren zich een weg banen door het landschap, vaak in de vorm van lussen of bochten. Dit gebeurt omdat de rivier de weg van de minste weerstand volgt en zo de omgeving erodeert en afzet. Het kan ook gebruikt worden om een proces of beweging te beschrijven die niet lineair is, maar eerder grillig en zonder een duidelijk vastgesteld doel.
Dus niet op een dikke zwemband op de rivier stuiteren en als een bal in een jukebox constant tegen de oevers van mijn gevoel knallen. Minder weerstand en meer meebewegen. Het donker als een comfortabele winterjas, een welkome intieme en vertrouwde omhelzing.
Informatie op deze pagina komt van:
* Instagram
* The Agoraphobic Traveller shares her Street View portraits
* Wikipedia/Meander