La Valse
Het zal nog niet meevallen om de informatie van Camille Claudel (1864-1943) hier beknopt op te schrijven. Ik heb veel over haar gelezen, veel van haar gezien. Ik was op plekken waar ze gewoond en gewerkt heeft. Waar ze dood was.
Camille werd geboren in Fère-en-Tardenois en groeide op in het nabijgelegen Villeneuve-sur-Fère. In 2009 ging ik naar deze plek toe. Haar jeugd lijkt niet zo liefdevol te zijn geweest, vooral omdat haar moeder nooit over het verdriet is gekomen van haar eerstgeboren zoon die slechts twee weken heeft geleefd. Camille was het tweede kind, maar helaas voor de moeder geen zoon. Om de pijn enigszins te verzachten kreeg de baby de onzijdige naam Camille. Camille was echter bijzonder begaafd. Als klein kind boetseerde ze de mensen om zich heen in klei. Haar vader merkte haar talent op en liet haar bij de beeldhouwer Alfred Boucher lessen volgen. In 1881 verhuisde de familie Claudel naar Parijs. Camille ging naar de Académie Colorossi, vrouwen werden toen nog niet toegelaten tot de Académie des beaux-arts. Vervolgens huurde ze samen met een paar bevriende kunstenaressen van de Académie Colorossi een atelier waar ze zelfstandig konden werken. Elke week beoordeelde Alfred Boucher hun werk.
In 1882, Camille was 18 jaar en had haar eerste beelden op de Salon tentoongesteld, vroeg Boucher aan Rodin, op dat moment 42 jaar oud, of hij zijn taak wou overnemen om het werk van Camille en haar vriendinnen te beoordelen. Rodin was erg gecharmeerd van Camille en haar talent en vroeg of zij zijn leerlinge wilde worden. Na enige tijd was zij niet alleen meer zijn leerlinge, maar ook zijn rechterhand, muze en maîtresse. Rodin kon niet meer zonder haar, getuige de brieven die van hem bekend zijn. Tot 1892 werkte Camille zij aan zij met Rodin in zijn atelier. In 1893 besloot ze voor zichzelf te gaan werken, omdat ze met Rodin samen niet genoeg tijd en energie had voor haar eigen creativiteit. Bovendien verweet ze Rodin haar te hebben gebruikt. Vanaf dat jaar ontstonden haar eigen beelden, als La petite Châtelaine, Clotho, L'Âge Mur, l'Implorante, l'Abandon en La Valse.
La Vague
Les Causeuses
l'Abandon
In het Singer Bulletin van 2001: In januari 1899 begint Camille een nieuw leven in een appartement aan de Quai de Bourbon 19. Hier leidde ze een teruggetrokken bestaan. Overdag waren de luiken van haar woning altijd gesloten. 's Nachts zwierf ze door de stad. In het appartement stonden alleen een fauteuil en een ledikant. Ze had een dozijn katten en gebruikte de woning ook als atelier. Ze vernielde haar beelden regelmatig. Haar psychose en achtervolgingswaanzin werden steeds erger. Ze beweerde dat 'de bende van Rodin' haar wilde vermoorden en uitbuiten door haar ontwerpen en beelden te stelen.
Vanaf 1912 verergerde de situatie. Ze had nauwelijks contact met haar familie. Haar broer Paul, dichter en diplomaat, op wie ze erg gesteld was, woonde al een paar jaar in China. Dan overlijdt haar geliefde vader. Camille wordt hiervan niet op de hoogte gebracht. Enkele dagen na de begrafenis wordt ze met geweld uit haar huis gehaald. Haar broer had op aandringen van buurtgenoten een doktersverklaring geregeld waardoor ze werd opgenomen in een inrichting.
©César
Clotho
gang met stoel voor kamerdeur van Camille in Hôpital de Montdevergues in Montfavet, ©Dave Brinkman
Niets herinnert hier meer aan de krachtige beeldhouwster die eigenhandig in marmer hakte. Iemand maakte deze foto in 1935, Camille was toen ongeveer 71 jaar oud. Ze verbleef de laatste dertig jaar van haar leven anoniem binnen de muren van de Zuid-Franse inrichting. Ze was slechts bekend als de zus van de dichter Paul Claudel. Camille leed aan achtervolgingswaanzin. Uit angst vergiftigd te worden at zij jaren achtereen alleen door haar zelf geschilde aardappelen en gekookte eieren. Haar medisch dossier meldt dat haar mentale toestand vanaf de jaren twintig verbeterde. Er werd zelfs gesproken over een mogelijke terugkeer naar huis, maar haar familie wilde daar niets van weten. Camille stierf op 19 oktober 1943 aan een beroerte. Ze kreeg een tijdelijk graf op de begraafplaats van Montfavet, er was geen familie op de begrafenis. In 1962 vroeg de zoon van haar broer Paul of hij het stoffelijk overschot bij kon zetten in het familiegraf in Villeneuve. Camille's graf was echter al geruimd; niemand had destijds gereageerd toen er gevraagd was wat er met haar moest gebeuren toen het graf werd geruimd.
foto boven: huis waar Camille woonde in Villeneuve-sur-Fère, is nu een museum
foto onder: plaquette bij familiegraf in Villeneuve-sur-Fère
gedenkteken op de begraafplaats in Montfavet
L'Age Mûr
Dit werk wordt ook wel Camille's zwanenzang genoemd. Haar persoonlijke hartenkreet. Het was voor iedereen duidelijk dat het hier ging om Rodin, de man in het midden. Hij lijkt onwillig meegevoerd te worden door een oude vrouw. Zij verpersoonlijkt Rose Beuret, de metgezel van Rodin. De jonge vrouw, Camille, moet lijdzaam toezien hoe Rodin buiten haar bereik komt.
Dit beeld ontroert me iedere keer weer als ik het zie in Musée Rodin. Een toeriste heeft me er wel eens weggestuurd omdat ik er te lang voorstond en zij nu ook wel eens een foto wilde maken. In dit beeld zit alles, haar hele leven.
Er is veel over haar geschreven. Haar verhaal spreekt niet alleen tot míjn verbeelding. Eén van de mooiste en meest ontluisterende boeken over haar vind ik Camille Claudel. Een leven in brieven. Camille liet veel brieven achter en deze zijn bij elkaar gebracht en vertaald door Anneke Alderlieste. Het zijn brieven tussen haar en Rodin, haar broer Paul, meerdere opdrachtgevers. Ook schrijnende brieven naar haar moeder, vanuit de inrichting, waarin ze vraagt haar te bezoeken, haar te plaatsen in een inrichting dichter bij haar familie of haar weer terug te nemen. Brieven van haar moeder aan de directeur van de inrichting waarin ze blijft herhalen dat Camille geen enkel bezoek mag ontvangen en dat ze het haar onmogelijk moeten maken om brieven te schrijven. Een heel bijzonder kijkje in het hoofd van Camille en de mensen om haar heen.
Video
fragment uit Camille Claudel, film van Bruno Nuytten met Isabelle Adjani en Gérard Depardieu
fragment uit Camille Claudel 1915, film van Bruno Dumont met Juliette Binoche
Duitse documentaire over het leven van Camille Claudel
Bronnen
Maison de Camille et Paul Claudel museum in het voormalige woonhuis in Villeneuve-sur-Fère, over Camille en haar broer Paul Claudel
Musée Camille Claudel museum Camille Claudel in Nogent-sur-Seine
Camille Claudel Statuaire site van Karin Haanappel, docent kunst- en cultuurgeschiedenis en groot Camille Claudel-kenner, zij is bezig met een boek over Camille
Dorpsplein: bezoek aan Montfavet, waar Camille haar laatste 30 jaar doorbracht
Dorpsplein: bezoek aan Villeneuve-sur-Fere, waar Camille opgroeide